การปลูกเลี้ยงกล้วยไม้

การปลูกเลี้ยงกล้วยไม้
โดย ผศ.จิตราพรรณ พิลึก
ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
จตุจักร กทม.

การปลูกเลี้ยงกล้วยไม้ให้มีการเจริญเติบโตดี ต้องศึกษาเรื่องต่อไปนี้

1. ชนิดพันธุ์กล้วยไม้และแหล่งกำเนิด

1.1 ชนิดพันธุ์-ลักษณะการเจริญเติบโต
1.1.1 กล้วยไม้ป่า

พบที่ไหน
- กล้วยไม้ดิน
- กล้วยไม้บนลานหิน
- อยู่บนต้นไม้

ต้นลักษณะอย่างไร
- เจริญเติบโตเป็นกอ
- เป็นต้นเดี่ยว

สภาพภูมิประเทศ
- ต้นไม้มีใบเขียวตลอดปี
- ต้นไม้ผลัดใบ
- มีไฟป่า น้ำท่วม

สภาพภูมิอากาศ
- ร้อน/หนาว
- แห้ง/ชื้น

นิสัย
- เลี้ยงง่าย เลี้ยงยาก
- ออกดอกง่าย ออกดอกยาก

1.2 กล้วยไม้ลูกผสม

ลูกใคร
พ่อแม่มาจากไหน
นิสัยอย่างไร

ต้นจากการเพาะเมล็ด
ต้นจากการตัดแยก
ต้นจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
2 สภาพแวดล้อมที่ดีในการปลูกเลี้ยง

สภาพแวดล้อมทุกอย่างมีความสัมพันธ์กันมาก
ในการเจริญเติบโตและออดดอกของกล้วยไม้หลายชนิด
ดังนั้น จึงต้องทราบสภาพแวดล้อมในแหล่งกำเนิด
ทั้งแสงแดด อุณหภูมิ ความชุ่มชื้นและแห้งแล้งในแต่ละฤดูกาล
การระบายอากาศ และศัตรูที่สำคัญ
มาปรับสภาพแวดล้อมในการดูแลรักษา
เพื่อให้ต้นมีการเจริญเติบโตที่ดีและให้ดอกที่งดงาม


2.1 แสงแดด
- ความเข้มของแสง
* ต้องการแสงแดดมาก ปลูกกลางแจ้ง
* ต้องการแสงน้อย เช่นลดเหลือ 50% โดยใช้ตาข่ายพรางแสง

- ช่วงเวลาการได้รับแสง ควรได้รับแสงตลอดวัน
ถ้าแสงไม่พอ ใบยาว ใบยอดอ่อน ไม่ออกดอก

2.2 อุณหภูมิ

ไม้เขตร้อน ไม้เขตหนาว
อากาศร้อน - ต้นโตตามปกติ - ต้นโตได้
ออกดอก ไม่ออกดอก


อากาศเย็น - ต้นอ้วน เตี้ย - ต้นปกติ
ดอกบานช้า ออกดอก


2.3 ความชื้นสัมพัทธ์

ร้อน-ชื้นมาก โรคระบาด
ร้อนแห้ง แมลงระบาด
ความชื้นสัมพัทธ์ต่ำมาก ต้นผอม ทิ้งใบ

2.4 การระบายอากาศ

ระบายอากาศดี ต้นโตเร็ว ออกดอก ลดการระบาดของโรคและแมลง

2.5 ไม่มีศัตรูธรรมชาติหรือมีน้อย

- โรค
- แมลง
- หอย
- หนู
- นก
- กระรอก
3 รู้จักวิธีการปลูกและดูแลรักษา

3.1 เครื่องปลูก ภาชนะปลูก และวิธีการปลูก

เครื่องปลูก
- ดูดซับน้ำมาก
- ดูดซับน้ำน้อย

ภาชนะปลูก
- กระถางดินเผา
- กระถางพลาสติค
- ท่อนไม้

วิธีปลูก
- ปลูกให้ต้นตั้งตรง
- ปลูกให้ยอดเอียง
- ปลูกห้อยหัวลง

เลือกให้เหมาะกับระบบรากและลักษณะการเจริญเติบโตของต้นตามธรรมชาติ

3.2 น้ำและการให้น้ำ
ในต้นพืช มีน้ำเป็นส่วนประกอบประมาณร้อยละ 90
แสดงว่าจำเป็นต้องใช้น้ำในขบวนการเจริญเติบโต
และคุณภาพน้ำต้องดี ไม่เป็นพิษต่อระบบต้น ใบ ราก และดอก

คุณภาพน้ำ - สะอาด ใส รสจืด ปริมาณเกลือแร่ต่ำ

วิธีการรดน้ำ - ใช้คน ระบบอัตโนมัติ

ปริมาณน้ำ - รดให้เปียกทั่วต้น
- ฤดูร้อน/ฤดูหนาว/ฤดูฝน
- เครื่องปลูก ใหม่/เก่า

3.3 ธาตุอาหาร

3.3.1 ธาตุอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโต (essential elements)
แบ่งเป็น 2 พวกตามปริมาณที่พืชต้องการ

ธาตุอาหารมหัพภาค (macronutrient elements)
พืชต้องการมาก สูงกว่า 500 มก/กก.น้ำหนักแห้งของพืชที่เจริญโตเต็มวัย

แบ่งเป็น
คาร์บอน โฮรเจน และออกซิเจน ได้จากน้ำและกาซคาร์บอนไดออกไซด์

ธาตูอาหารหลัก ได้แก่ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม

ธาตุอาหารรอง ได้แก่ แคลเซียม แมกนีเซียม กำมะถัน

ธาตุอาหารจุลธาตุ (micronutrient elements)
พืชต้องการปริมาณน้อย ต่ำกว่า 100 มก/กก.น้ำหนักแห้งของพืชที่เจริญโตเมวัย
ได้แก่ โบรอน คลอรีน ทองแดง เหล็ก แมงกานีส โมลิบินัม สังกะสี และนิเกิล


3.3.2 ปุ๋ย (Fertilzer)
ต้นกล้วยไม้มีชีวิต และมีการเจริญเติบโต
ดังนั้นจึงต้องใช้ธาตุอาหารในปริมาณและชนิดที่เหมาะสม
เพื่อการเจริญเติบโต ผลิใบ ออกดอก และหน่อใหม่
ไม่จำเป็นต้องรดปุ๋ยทุกวัน
เพียงสัปดาห์ละครั้งก็เพียงพอสำหรับการเจริญเติบโตและให้ดอก

การให้ปุ๋ยกล้วยไม้ จะใช้สูตรไหน เท่าไหร่ เมื่อใด
ขึ้นกับชนิดปุ๋ยและวิธีการให้ปุ๋ย
ชนิดของกล้วยไม้
โรงเรือนและสภาพแวดล้อม

ชนิดปุ๋ย
ปุ๋ยอินทรีย์ - ปุ๋ยปลา ปุ๋ยหมัก
ปุ๋ยอนินทรีย์ หรือปุ๋ยเคมี
- ปุ๋ยเม็ด ปุ๋ยเกร็ด ปุ๋ยน้ำ
- ปุ๋ยละลายช้า

ปุ๋ยเคมี สูตรสูง และละลายน้ำได้ทั้งหมด เป็นปุ๋ยที่เหมาะกับกล้วยไม้

เรโชของธาตุอาหารในปุ๋ย
คือสัดส่วนที่เป็นเลขลงตัวน้อยๆของปริมาณธาตุอาหาร
ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรัส (P) และโพแทสเซียม (K)

มี 4 แบบคือ

เรโชสมดุล 1:1:1 เหมาะแก่การเจริญเติบโตปกติ
เรโชที่มีธาตุ N สูง เช่น 3:2:1 เร่งการเจริญเติบโตทางใบ สำหรับลูกไม้
เรโชที่มีธาตุ P สูง เช่น 1:2:1 ช่วยการออกดอก เร่งราก
เรโชที่มีธาตุ K สูง เช่น 1:3:5 ช่วยให้ต้นแข็งแรง

สูตรปุ๋ย
สูตรปุ๋ย คือ ปริมาณหรือเปอร์เซ็นต์ของธาตุอาหาร N,P,K ที่มีอยู่ในปุ๋ยนั้น
และกล้วยไม้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ง่าย

เช่นสูตร 21-21-21 (เรโช 1:1:1) ศุตร 15-30-15 (เรโช 1:2:1)

สูตรปุ๋ย 30-20-10 คือน้ำหนักปุ๋ย 100 กิโลกรัม
มีไนโตรเจนที่พืชนำไปใช้ได้ 30 กิโลกรัม
มีฟอสฟอรัสที่พืชนำไปใช้ได้ 20 กิโลกรัม
มีโพแทสเซียมที่พืชนำไปใช้ได้ 10 กิโลกรัม

รวม 70 กิโลกรัม


วิธีการให้ปุ๋ย
การละลายปุ๋ย - ละลายให้หมด
การรดปุ๋ย - เปียกต้น ใบ ราก
เวลาในการให้ปุ๋ย - เช้า

ความถี่ในการให้ปุ๋ย ทุก 7 วัน
อัตราการให้ปุ๋ย กรัม/ลิตร , กรัม/ปี๊ป

ชนิดกล้วยไม้
1. -กล้วยไม้ป่า
-กล้วยไม้ลูกผสม

2. อายุและขนาดต้น
- ลูกกล้วยไม้
- กล้วยไม้รุ่น
- ต้นออกดอกแล้ว
- ต้นขนาดเล็ก/ขนาดใหญ่
- กอเล็ก/กอใหญ่

3. วัฎจักรการเจริญเติบโต
- พวกออกดอกตามฤดูกาลปีละครั้ง ให้สูตรเสมอ ใกล้ออกดอกให้สูตรเร่งดอก
- พวกออกดอกตลอดปี ต้องให้ปุ๋ยสม่ำเสมอ

4. โรงเรือนและสภาพแวดล้อม
- ความเข้มของแสงแดดและการระลายอากาศ
- ฤดูกาล ฤดูร้อน ฤดูหนาว ฤดูฝน
ต้นกล้วยไม้เป็นพืชที่ปลูกเลี้ยงง่าย
ถ้าสามารถนำความรู้เรื่องชนิดพันธุ์ แหล่งกำเนิด
และสภาพแวดล้อมในการปลูกเลี้ยง
มาใช้เป็นวิธีการปลูกและดูแลรักษา
จะทำให้ต้นมีการเจริญเติบโตดีและให้ดอกที่มีคุณภาพ